مراقبت از زخم و اسکار بعداز عمل جراحی زیبایی

اسکار چیست ؟

اسکار بافت فیبروزی است که بعداز ترمیم زخم جایگزین بافت طبیعی میگردد. اسکار قسمتی از پروسه طبیعی ترمیم زخم میباشد. ترمیم زخم در افراد متفاوت در قسمتهای متفاوت بدن هیچگاهیکسان نمیباشد.

بعداز ترمیم زخم طیف وسیعی از تنوتع اسکار ممکن است ایجاد شود مانند: ترمیم زخمها در دوران جنینی بدون باقیماندن اسکار، اسکارهای بایک خط ظریف (زخم طبیعی)، اسکارهای پهن شده، اسکارهای فرورفته( آتروفیک)، contractureاسکار، اسکارهیپرتروفیک و کلویید.

با اینکه ازنظر جراحی پلاستیک،‌زخم مرحله آخر ترمیم زخم میباشد که از ۲-۳ هفته پس از ایجاد زخم شروع شده و تا یکسال یا بیشتر  پس از آن باقی میماند، ازنظر بیماران اسکار موجب ناراحتی روحی روانی و گاهی جسمی میگردد.

روند طبیعی ترمیم زخم چیست؟

ترمیم زخم به روشهای مختلف صورت میگیرد. زخم در چند هفته اول بعداز ترمیم  بصورت کمی برجسته و قرمز رنگ میباشد که به مرور زمان بصورت صاف و کمی کمرنگ یا پررنگ تبدیل خواهد شد.

بهترین ترمیم زخم هنگامی صورت میگیرد که دو لبه زخم بصورت مناسبی در کنار یکدیگر قرار گرفته باشند و فاصله ای بین  دو لبه رخم از یکدیگر وچود نداشته باشد. درصورتیکه لبه های زخم از هم فاصله داشته باشند احتمال ایجاد اسکار بدبیشتروجود خواهد داشت

مراقبت از زخم

بعداز انجام عمل جراحی، بایستی مراقبت از زخم تا بهبودی کامل آن انجام شود مراقبت مناسب اززخم موجب کاهش زخم ، کاهش درد و ناراحتی زخم و کاهش خطر ایجاد عفونت میشود.

جراح شما ممکن است جهت بستن زخم از بخیه، استپلر، نوارهای چسب، یا چسبهای بافتی استفاده کرده باشد. وظیفه شما مراقبت از زخم، تمیز نگهداشتن آن و تعویض پانسمان طبق نظر جراحتان میباشد.

جهت شستشوی زخم میتوانید از صابون و آب ویا سرم شستشو استفاده کنید.

هنگام شستشوی زخم به آرامی محل زخم را بشویید،‌ بعداز استحمام محل زخم را کاملا خشک کنید.

از فشار ویا کشش بر روی زخم اجتناب کنید.

بایستی درصورت ایجاد هرگونه شواهد عفونت زخم، پزشک خود را مطلع کنید.

شواهد عفونت زخم:

ترشحات زرد یا سبز که افزایش پیدا کرده است.

تغییر بوی زخم وایجاد بوی بد در زخم

تغییر اندازه زخم

قرمزی و تورم در اطراف زخم

افزایش حرارت زخم

تب

افزایش درد یا درد غیرطبیعی

چگونه به ترمیم زخم خود کمک کنیم؟

تغذیه مناسب موجب بهبود ترمیم زخم میشود. غذاهای غنی از ویتامینها، مواد معدنی و پروتیین بخورید. اثبات نشده است که مکملهای غذایی موجب تسریع ترمیم زخم در افرادی که کمبود آنها را ندارند بشود.

سیگار نکشید. کشیدن سیگار موجب تأخیر ترمیم زخم میشود و عوارض ترمیم زخم را افزایش میدهد.

درصورت وجود بیماریهای مزمن مانند دیابت،‌کنترل دقیق آن به تسریع ترمیم زخم کمک میکند.

از تماس نور خورشید با زخم برای حدود ۱۸ ماه بعداز عمل جلوگیری کنید. درصورت تماس با نور خورشید میتوانید از ضد آفتابهای با SPF بیش از ۳۰ استفاده کنید. جلوگیری از تماس با نور آفتاب موجب کاهش تغییر رنگ پوست محل اسکار میگردد.

فعالیتهای روزانه: میزان محدودیتهای فعالیتهای روزانه و نوع فعالیتهای مجاز بعداز عمل با توجه به نوع و محل عمل جراحی، سن شما و… متفاوت میباشد. قبل از ترخیص از بیمارستان یا کلینیک از جراح خود در مورد آن سوال کنید.

چه چیزهایی در مورد اسکار نگران کننده نیست؟

خارش یا سوزش گهگاهی

قرمز یا تیره شدن زخم و کمی برجسته شدن آن در طول روند ترمیم زخم رخ میدهد.

بی حسی گاهی در محل زخم رخ میدهد که گاها پایدار باقی میماند.

آیا امکان ازبین بردن کامل اسکار وجود دارد؟

امکان ازبین بردن کامل اسکار وجود ندارد ولیکن میتوان با انجام اقداماتی قبل، حین و بعداز عمل اسکار بدون فرورفتگی یا برجسنگی با رنگ مناسب و باریک ایجاد کرد که در برخی از بیماران به سختی قابل رویت باشد.

اسکارهای غیرطبیعی چگونه هستند؟

گاهی در برخی از افراد اسکارهای غیرطبیعی و برجسته رخ میدهد. همچنین باید در نظر داشت که برخی از نقاط بدن مانند روی قسمت خارجی بازو یا روی جناق سینه محلهای با احتمال بیشتر ایجاد اسکارهای فوق میباشند.

کلویید، نوعی از اسکارهای غیر طبیعی میباشد که برجستگی بیش از حد زخم رخ داده و از لبه های زخم حتی فراتر میرود. کلویید اغلب چند ماه بعداز ایجاد زخم به آرامی شروع به ایجاد شدن میکند و روند رشد آن متوقف نمیشود.

زخم هیپرتروفیک نوعی از اسکار غیرطبیعی میباشد که چند هفته بعداز ایجاد اسکار ایجائ میشود و سپس به آرامی شروع به پسرفت میکند و نهایتا بعداز چندین ماه اسکاری با کمی برچستگی به جا میگذارد.

اقداماتی که جهت پیشگیری و درمان اسکار غیرطبیعی میتوان انجام داد

شیتهای سیلیکونی: اگر سابقه ایجاد زخمهای کلویید یا زخم هیپرتروفیک را داشته باشید، استفاده از شیتهای فوق موجب کاهش احتمال ایجاد آنها میگردد. در افراد نرمال استفاده از آنها ممکن است فایده ای نداشته باشد.

پمادهای ترمیم زخم: هنوز اثبات نشده است که پمادهای فوق موجب تسریع یا بهبود ترمیم زخم میگردند.

انواع روشهای لیزرتراپی را میتوان جهت بهبود زخم بکار برد تا زخم مناسبی باقی بماند

سیانواکریلات: اثبات شده است که سیانواکریلاتها در اسکارهای درمعرض پهن شدن میتواند بسیار کمک کننده باشد.

پانسمانها و لباسهای فشاری: استفاده از پانسمانها یا لباسهای فشاری میتواند موجب بهبود زخم بخصوص در موارد ترمیم زخمهای سوختگی گردد.

ژلهای کراتینین: اثبات نشده است که موجب بهبود ترمیم زخم میگردند